Hình dung cô thế nào thì cô vẫn thế ấy. Dáng người mảnh khảnh. Khi nói thì toàn thân sinh động theo câu chuyện. Đầu nghiêng nghiêng. Tay đưa ra diễn tả. Miệng cười mà mắt cũng cười...
Cô Huỳnh Lan của tuổi thơ yêu văn chương của tôi là thế. Vẫn còn nhớ như in hình ảnh cô gầy gầy, áo dài trắng trên bục giảng, giảng bài ca dao "hôm qua tát nước đầu đình, bỏ quên cái áo trên cành hoa sen, em được thì cho anh xin, hay là em để làm tin trong nhà? Áo anh sứt chỉ đường tà, vợ anh chưa có mẹ già chưa khâu. Áo anh sứt chỉ đã lâu, mai mượn cô ấy về khâu cho cùng, khâu rồi anh sẽ trả công, ít nữa lấy chồng anh sẽ giúp cho, giúp em một thúng xôi vò, một con lợn béo, một vò rượu tăm, giúp em đôi chiếu em nằm, đôi chăn em đắp đôi tằm em đeo, giúp em quan tám tiền cheo, quan năm tiền cưới lại đèo buồng cau!..." . Bài giảng thật sinh động và hồn nhiên. Cô bảo anh chàng trai tán tỉnh cô gái, giả vờ bảo quên chiếc áo trên cành hoa sen. Trời ơi. Cành hoa sen mỏng tanh làm sao mà treo áo lên đó được! Cô gái biết tỏng anh chàng bốc phét. Nghe chàng đòi trả ơn lợn cưới tằm đeo, chiếu tân hôn....Ý nàng cũng muốn lắm rồi đây, nhưng chắc cũng sẽ làm bộ ngúng nguẫy, "cái anh này, dễ ghét!"...
Cách dạy văn của cô là thế. Cứ thật nhẹ nhàng như...văn chương, như ca dao, để cho đến bây giờ không gian của những buổi học văn đầu đời đó đôi khi còn trở lại trong những cơn mộng vô tình trong giấc ngủ, để giật mình thức giấc thấy bâng khuâng...
Cô Lan vẫn còn trẻ, khoẻ và vui tính. Cô định cư ở North Carolina Hoa Kỳ từ lâu. Đám học sinh chúng tôi ngày xưa nay tụ tập còn được hơn mười người. Ngó quanh bây giờ đều đã xấp xỉ sáu mươi. Chúng tôi đón cô thầy tại nhà một người bạn với lòng náo nức. Chúng tôi tranh nhau kể chuyện xưa . Mà thật lạ , cô Lan còn nhớ như in những câu chuyện của đám học trò trẻ con xa lắc. Đứa nào nghịch ngợm, đứa nào hiền hoà...
Chồng cô, thầy Vũ Huấn, dạy sử. Thầy có đôi mày rậm. Nói giọng Bắc, rất hay. Giọng thầy vang và ấm như giọng Nguyễn Đình Toàn. Thầy Huấn vẫn trẻ và khoẻ ở tuổi 70. Thầy vẫn nói chuyện hào sảng như những lần đứng trên bục giảng nói về trận đánh Điện Biên, hút hồn lớp trẻ đang không biết gì về miền Bắc xa vời huyền thoại...
Lũ chúng tôi đón thầy cô như đang ngồi trong lớp học. Tôi nói huyên thuyên giành phần hơn với bạn. Rồi nói với cô thầy. Thưa thầy cô. Nãy giờ cố tình ganh đua với bè bạn ngồi đây là để cô thầy thấy rằng trước cô thầy, chúng em luôn là những đứa trẻ, vẫn ganh nhau giành phần hơn, như những buổi học trong lớp ngày xưa...Muốn để cô thầy thấy chúng em vẫn là thằng Chơn nghịch ngợm, thằng Đỉnh hiền lành, thằng Bính chăm chỉ.... Chứ bây giờ. Đã sáu chục hết rồi. Đã xếp gánh cuộc đời hết rồi. Mắt đã mờ. Tóc đã hoa. Còn ganh đua chi nữa!
Nói với cô thầy mà nghe khoé mắt rưng rưng!...
24.3.14, Nguyễn Quang Chơn
Kính tặng cô Huỳnh Lan, thầy Vũ Huấn và các bạn học trung học Tam kỳ
(*) bây giờ là trường tiểu học Trần Quốc Toản, Quảng Nam