Mỗi sáng thức giấc, tôi thường nhẩm đếm xem mình đã ngủ được bao nhiêu tiếng. Buổi chiều nhìn ánh hoàng hôn, biết ngày đã tắt, tôi luôn nhớ đến một đoản văn tiếng Pháp học thời trung học mà tôi rất thích, đó là “Plan de vie” của Alexandre Dumas (fils)...
“Marche deux heures tous les jours
Dors sept heures toutes les nuits
Couche-toi, dès que tu as envie de dormir
Lève-toi dès que tu t'éveilles
Travaille dès que tu es levé.
Ne mange qu'à ta faim,
Ne bois qu'à ta soif, et toujours lentement....”
“Hãy đi bộ mỗi ngày hai tiếng. Hãy ngủ bảy giờ mỗi đêm. Buồn ngủ thì hãy vào nằm. Thức giấc thì hãy dậy ngay. Dậy và làm việc liền khi ấy. Chỉ ăn khi đói. Chỉ uống khi khát, và luôn luôn chậm rãi...”
Đúng vậy, hồi trẻ học thuộc lòng nhưng lại chẳng để nằm lòng. Ban ngày làm việc cật lực. Đêm ngủ chưa tới 5 giờ. Bạ đâu ăn đó. Gặp đâu uống đó. Cứ quần quật như một con vụ. Bây giờ già rồi. Con cái lớn rồi. Điều kiện kinh tế cũng đã ổn. Mới thấy thấm thía những lời dạy của tiền nhân. Mỗi ngày đi bộ, đếm bước chân của mình như đếm thời gian trôi, hít thở khoan khoái, nở nụ cười chào một người quen ngược chiều, nhìn hàng cây trong tiếng gió xôn xao, thấy lòng mình nhẹ nhõm, quên hết những ưu tư, trái tim đập nhẹ nhàng...
Tối xem tivi một chút, đọc một chút, thấy riu ríu mắt là lên giường. Nghĩ về một điều gì đó tốt đẹp trong ngày rồi thả lỏng toàn thân, việc còn lại là những giấc mơ...Sáng dậy sớm, đếm sơ sơ đã ngủ được mấy tiếng, bảy, hay tám, vậy là khá rồi, nằm yên một chút, ngồi yên một chút, rồi bước xuống giường. Không theo “plan de vie” nữa, vì đâu có việc để làm, ngoài vệ sinh thân thể, xem tin tức..., đón một ngày lên!...Chọn một món ăn sáng nào mình thích. Pha một ly cà phê, chế một ấm trà, chầm chậm, có gì đâu mà vội!...
“Ne parle que lorsqu'il le faut et ne dis que la moitié de ce que tu penses
N'écris que ce que tu peux signer, ne fais que ce que tu peux dire.
N'oublie jamais que les autres compteront sur toi, et que tu ne dois pas compter sur eux.”
“Chỉ nói những gì cần phải nói và chỉ nên nói một nửa những gì bạn nghĩ. Chỉ viết ra những gì có thể ký tên, chỉ làm những điều mình có thể nói. Đừng bao giờ quên mọi người luôn mong nhờ bạn, và bạn nhớ đừng trông mong ở họ...”
Quả là như vậy, tôi đã không học tập điều này, luôn nói hết ra những điều mình nghĩ, nên hay vướng vào thị phi, hay bị người đời lợi dụng. Và cả cuộc đời, mới thấy rằng, chỉ luôn nên trông cậy vào chính mình, đừng hy vọng đợi chờ vào bất cứ ai, kể cả những người thân yêu nhất!...
“N'estime l'argent ni plus ni moins qu'il ne vaut: c'est un bon serviteur et un mauvais maître”
“Đánh giá đồng tiền đúng giá trị của nó, không hơn không kém. Tiền chính là một đầy tớ tốt và là một người thầy xấu”.
Đoạn này giờ đây đối với ta không còn mấy quan trọng nữa, bởi ở cái tuổi này thì mọi chuyện đã xác lập. Đói nghèo thì vẫn đói nghèo. Đầy đủ thì vẫn đầy đủ. Nếu không tiền thì phải chịu với số phận. Nếu có tiền thì không còn tiện tặn, dành dụm cho nhiều chi nữa. Thích ăn thì ăn, thích uống thì uống, thích cho thì cho. Chỉ cần “thằng đầy tớ tốt” lúc nào cũng còn kề cận bên mình!...
(Bỏ một đoạn)
“Songe à la mort, tous les matins en revoyant la lumière, et tous les soirs en rentrant dans l'ombre”
“Hãy nghĩ đến cái chết, khi mỗi sáng mai nhìn mặt trời lên, và mỗi chiều về chìm trong bóng tối...”
Hồi nhỏ tôi thích nhất đoạn này, có lẽ bị ảnh hưởng sớm bởi sách vở hiện sinh và hàng ngày đối mặt với cuộc chiến tương tàn. Bây giờ thì lại càng thấm thía hơn khi đếm tuổi trời đã trôi đi quá nửa. Buổi sáng nhìn mặt trời lên, nhớ rằng chỉ 8 giờ nữa thôi, mặt trời sẽ tàn lặn về tây. Vậy nhé, nhớ vậy nhé, để có được một ngày dong chơi thật đẹp!...
(Bỏ một đoạn)
“Efforce-toi d'être simple, de devenir utile, et de rester libre.”
“Hãy gắng sống giản dị, làm người có ích, và giữ được sự tự do...”
Câu kết này thì thật tuyệt. Gọn gàng mà sâu lắng.
Giản dị, cần phải thật giản dị, trong mọi điều sống, từ ăn mặc, cư xử, đi đứng, chơi đùa....
Có ích, già nhưng đừng vô ích, thật là điều khó khăn!
Và hãy giữ sự tự do. Được không? Tự do với chính mình, tự do với xã hội đầy rẫy nguy cơ, tự do với con cái, cháu chắt, tự do với những ham muốn bản thân?
Có lẽ muốn giản dị, muốn có ích, muốn được tự do, phải có một thân thể khoẻ mạnh( không bệnh tật), một tinh thần minh mẫn ( không lú lẫn) và một kinh tế vững vàng!....
Nguyễn Quang Chơn
Mười một tháng giêng, 22.2.21, hết Tết!
